Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 4 Φεβρουαρίου.

Σκοπός της είναι να δώσει έμφαση στη διαπίστωση ότι μεγάλο μέρος των περιστατικών καρκίνου μπορούν να αποφευχθούν μέσω της πρόληψης, και ότι επίσης μεγάλο μέρος των θανάτων από καρκίνο μπορούν να αποφευχθούν μέσω της έγκαιρης διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης. Αποτελεί, δε, μοναδική πρωτοβουλία βάσει της οποίας όλος ο κόσμος μπορεί να ενώσει τις δυνάμεις του για την καταπολέμηση της παγκόσμιας επιδημίας του καρκίνου.

Το 2012 καταγράφηκαν παγκοσμίως 14,1 εκατομμύρια νέα κρούσματα, το 2018 υπολογίζονται σε 18 εκατομμύρια και εκτιμάται ότι το 2025 θα φθάσουν στα 19,3 εκατομμύρια.

Υπολογίζεται ακόμη ότι οι θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως πλησιάζουν τα 10 εκατομμύρια ετησίως. Στη χώρα μας εκτιμάται ότι παρουσιάστηκαν 67.000 νέα κρούσματα καρκίνου και περίπου 32.000 θάνατοι ετησίως, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ογκολογίας.

Ο καρκίνος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου για τα άτομα ηλικίας από 64 μέχρι 74 ετών και τη δεύτερη αιτία θανάτου στις ηλικίες από 75 ετών και άνω.

Τι Είναι ο καρκίνος;

Ο καρκίνος είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή μιας ομάδας χρόνιων νόσων, που μπορούν να προσβάλουν οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται είναι κακοήθεις όγκοι και νεοπλάσματα. Καθοριστικό χαρακτηριστικό του καρκίνου είναι η ανεξέλεγκτη αύξηση και εξάπλωση μη φυσιολογικών κυττάρων, τα οποία είναι επιθετικά (αυξάνονται και πολλαπλασιάζονται με ρυθμούς πολύ ταχύτερους από τους φυσιολογικούς), διηθητικά (εισβάλλουν στους παρακείμενους ιστούς και τους καταστρέφουν) και/ή μεταστατικά (εξαπλώνονται σε άλλα σημεία του σώματος). Εφόσον η εξάπλωση των καρκινικών κυττάρων δεν ελεγχθεί, μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο.

Το στάδιο της νόσου περιγράφει την έκταση και την εξάπλωση του καρκίνου κατά το χρόνο της διάγνωσης και καθορίζεται βάσει του μεγέθους του όγκου, της εμπλοκής ή μη των παραπλήσιων λεμφαδένων και της παρουσίας ή μη μεταστάσεων σε άλλα σημεία του σώματος. Από τη στιγμή που θα προσδιοριστούν αυτοί οι παράγοντες, ο καρκίνος ταξινομείται ως σταδίου Ι, ΙΙ, ΙΙΙ ή IV, με το στάδιο Ι να είναι το πιο πρώιμο και το IV το πιο προχωρημένο. Όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης.

Η σημασία της πρόληψης

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγειας (ΠΟΥ), 30% - 50% των περιπτώσεων καρκίνου μπορούν να προληφθούν, με την ενημέρωση του κοινού, την αλλαγή του τρόπου ζωής και διατροφής και τις προληπτικές εξετάσεις και παρεμβάσεις.

8 + 1 συμβουλές 

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, ο ΠΟΥ υπενθυμίζει τις χρυσές συμβουλές για την πρόληψη του καρκίνου.

1. Υγιεινή διατροφή, βασισμένη στα πρότυπα της μεσογειακής δίαιτας, με τουλάχιστον 5 μερίδες φρούτων και λαχανικών τη μέρα, περιορισμένη ζάχαρη, κόκκινο κρεάς όχι πάνω από 1 φορά την εβδομάδα. Μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου ως και 35%.
2. Ο θηλασμός, εκτός από τα γνωστά οφέλη για το μωρό, έχει προστατευτική δράση και για τη μητέρα, ενάντια στον καρκίνο.
3. Ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας C και του ιού HPV είναι απαραίτητος για την πρόληψη ορισμένων μορφών καρκίνου
4. Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να περιορίζεται στο ένα ποτήρι τη μέρα.
5. Ο καρκίνος «φοβάται» τη γυμναστική. 30 λεπτά άσκησης καθημερινά, αρκούν για την πρόληψη.
6. Για να προλάβουμε τον καρκίνο, μένουμε μακριά από τον ήλιο και χρησιμοποιούμε αντηλιακό χειμώνα - καλοκαίρι.
7. Προστατεύουμε το περιβάλλον, αφού η ρύπανση της ατμόσφαιρας είναι βασικός παράγοντας κινδύνου για καρκίνο.
8. Κάνουμε όλες τις απαραίτητες προληπτικές εξετάσεις, ανάλογα με την ηλικία μας και το οικογενειακό ιστορικό μας.
9. Διακόπτουμε το κάπνισμα και φροντίζουμε η ατμόσφαιρα του σπιτιού μας να είναι «άκαπνη»

Έγκαιρη διάγνωση

Όσο νωρίτερα διαγνωστεί ένας καρκίνος τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες επιβίωσης. Για ορισμένους τύπους καρκίνου υπάρχουν προληπτικές εξετάσεις, οι οποίες είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές και μπορούν να σώσουν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

• Μαστογραφία. Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Αντιπροσωπεύει το 26,5% του συνόλου των νέων περιστατικών καρκίνου στις γυναίκες στις χώρες της Ε.Ε. και ευθύνεται για 17,5% των θανάτων από καρκίνο. Η μαστογραφία μπορεί να ανιχνεύσει τυχόν αλλοιώσεις στο μαστό προτού ακόμη αναπτυχθεί όγκος που μπορεί να ανιχνευθεί με ψηλάφηση και είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού. Η εξέταση πρέπει να γίνεται τακτικά μετά την ηλικία των 50 ετών, ενώ σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό ή άλλους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του μαστού, ο τακτικός έλεγχος με μαστογραφία πρέπει να ξεκινά νωρίτερα.
• Τεστ Παπανικολάου (ΠΑΠ). Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός τύπος καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως. Το τεστ Παπανικολάου ανιχνεύει το 90% των περιστατικών καρκίνου και πρέπει να εφαρμόζεται τακτικά από όλες τις γυναίκες από την ηλικία των 20-25 ετών. Η συχνότητα εφαρμογής του εξαρτάται από το ιστορικό κάθε γυναίκας.

ΑΝΔΡΕΣ

• PSA. Ο καρκίνος του προστάτη, ένα από τα κύρια αίτια θανάτου από καρκίνο στους άνδρες, μπορεί να ανιχνευθεί μέσω της εξέτασης PSA. Δεν υπάρχουν συστάσεις για καθολική χρήση του τεστ, αλλά το τεστ PSA συνιστάται στους άνδρες με παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη μετά την ηλικία των 50 ετών.

ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ

• Εξέταση για καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού. Ο καρκίνος του παχέος εντέρου και του ορθού (ορθοκολικός καρκίνος) είναι από τους συχνότερους τύπους καρκίνου και στα δύο φύλα στις αναπτυγμένες χώρες. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας. Η προληπτική εξέταση μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη ανίχνευση τυχόν πολυπόδων και στην αφαίρεσή τους πριν αυτοί καταστούν κακοήθεις, καθώς και στην ανίχνευση τυχόν νεοπλάσματος σε πρώιμο στάδιο. Όλοι οι άνδρες και οι γυναίκες άνω των 50 ετών θα πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτική εξέταση.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος στον ασυμπτωματικό πληθυσμό είναι πολύ σημαντικός. Στόχος του είναι να εντοπίσει τα άτομα με ανωμαλίες που υποδηλώνουν μια προ-καρκινική κατάσταση ή μια πιθανή μελλοντική καρκινική κατάσταση, και να τους παραπέμψει αμέσως για τη διάγνωση και τη θεραπεία. Τα προγράμματα προληπτικού ελέγχου είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά για τους συχνούς τύπους καρκίνου.

Θεραπεία

Οι γνώσεις μας σχετικά με τα αίτια του καρκίνου καθώς και τις παρεμβάσεις για την πρόληψη και τη διαχείριση της νόσου είναι εκτεταμένες. Τα περιστατικά καρκίνου θα μπορούσαν να μειωθούν και να τεθούν υπό έλεγχο με την εφαρμογή τεκμηριωμένων στρατηγικών για την πρόληψη του καρκίνου, την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου και την αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο.

Η θεραπεία του καρκίνου αποσκοπεί στην αφαίρεση ή την εξόντωση των καρκινικών κυττάρων, την παράταση της ζωής και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων. Ορισμένοι από τους συχνότερους τύπους καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και ο καρκίνος του παχέος εντέρου, έχουν υψηλά ποσοστά ίασης, αν ανιχνευθούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Το ίδιο ισχύει και για άλλες μορφές καρκίνου, όπως οι λευχαιμίες και τα λεμφώματα. Οι κύριες μέθοδοι θεραπείας είναι η χειρουργική επέμβαση, η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία, ενώ ταχεία είναι η ανάπτυξη καινοτόμων, στοχευμένων θεραπειών, όπως οι βιολογικές θεραπείες (μονοκλωνικά αντισώματα), οι αντι-αγγειογενετικές θεραπείες και η γονιδιακή θεραπεία.

Παρηγορητική φροντίδα

Η Παρηγορητική Φροντίδα είναι μια προσέγγιση που βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών και της οικογένειάς τους που υποφέρουν από νοσήματα πτωχής πρόγνωσης ή προοδευτικά επιδεινούμενα, μέσω της πρόληψης, εκτίμησης και αντιμετώπισης του πόνου και των λοιπών φυσικών συμπτωμάτων, καθώς και των ψυχολογικών, κοινωνικών και πνευματικών αναγκών τους (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας 2002).

Συνεπώς, η παρηγορητική φροντίδα αποσκοπεί περισσότερο στην ανακούφιση από τα συμπτώματα που προκαλούνται από τον καρκίνο παρά στη θεραπεία και στοχεύει στην αύξηση της ποιότητας της ζωής των ασθενών σε τελικό στάδιο και των οικογενειών τους. Μέσω της παρηγορητικής αγωγής, οι ασθενείς με καρκίνο σε τελικό στάδιο μπορούν να αναζητήσουν λύσεις τόσο στα σωματικά τους προβλήματα όσο και στα ψυχολογικά και πνευματικά.

Συμπερασματικά, η πρόληψη σώζει ζωές.

Πηγές:

https://www.moh.gov.gr/articles/news/1574-pagkosmia-hmera-kata-toy-karkinoy

https://www.onmed.gr/ygeia-eidhseis/story/373562/pagkosmia-hmera-kata-toy-karkinoy-8-1-symvoyles-prolipsis